İNGİLİZ KONSÜL RAPORLARINA GÖRE 19. YÜZYILIN SONUNDA OSMANLI LİMANLARINDA TİCARİ HAYATIN BELİRLEYENLERİ
(THE DETERMINANTS OF THE COMMERCIAL LIFE IN THE OTTOMAN PORTS ACCORDING TO THE BRITISH CONSULAR REPORTS AT THE END OF THE 19TH CENTURY
)
|
Yazar
|
:
Mehmet ÇETİN
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
21
|
|
Sayfa |
:
315-346
|
|
|
Özet
19. yüzyıl Osmanlı Devleti’nin en uzun yüzyılı olarak nitelenmektedir. Özellikle de yüzyılın ikinci
yarısında meydana gelen eko-politik olayların yoğunluğu ve önemi, devletin iktisadi ve siyasi
kaderini tayin etmesi açısından oldukça dikkat çekicidir. Kırım Savaşı’nın akabinde başlayan
borçlanma furyasının kapitalizmin ilk küresel bunalımı olan 1873-96 Bunalımı ile birlikte mali bir
iflasla sonuçlanması, Osmanlı Devleti’nin en büyük toprak parçasını kaybettiği savaş olan
1877/78 Osmanlı - Rus Harbi ve Düyûn-u Umûmiyye ve benzeri ekonomi üzerindeki yabancı
denetimini temsil eden örgütler, bu dönemin belirleyici unsurlarıdır. 19. yüzyılda aynı zamanda
Osmanlı Devleti’nin dış ticareti de yapısal bir dönüşüm geçirmiştir. O döneme kadar Osmanlı dış
ticaretinde sınırlı bir paya sahip olan Batılı ülkeler, Sanayi Devrimi’nin de etkisiyle birlikte
kapitalizmin çevre ülkelere yayılması sürecinde ikili ticari anlaşmalar vasıtasıyla Osmanlı dış
ticaretindeki paylarını artırmışlar ve Osmanlı Devleti ile hammadde ve mamul mal değiş tokuşuna
dayalı yeni bir ticari düzen oluşturmuşlardır. Bu çalışmada söz konusu süreçlerin ve eko-politik
gelişmelerin Osmanlı dış ticaretinde önemli role sahip olan İzmir, Trabzon, Selanik ve Beyrut
limanlarındaki iktisadi ve ticari faaliyetlere olan etkisi ve bu bağlamda ilgili limanlarda ticari hayatın
nasıl bir gelişim seyri izlediği İngiliz konsül raporları üzerinden ele alınacaktır. Böylelikle bu
dönemde meydana gelen olayların Osmanlı ticareti üzerindeki etkisinin mikro düzeyde
incelenmesi amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Osmanlı Devleti, 19. Yüzyıl, Dış Ticaret.
Abstract
The 19th century is characterized as the longest century of the Ottoman Empire. The intensity
and the importance of the ecopolitical events that took place especially in the second half of the
century are quite remarkable in terms of the their role in determining the economic and political
fate of the state. The rush in the foreign indebtment that started after the Crimean War and
resulted with a bankruptcy with the first global depression of capitalism that took place between
1873 and 1896, the Russian war of 1877-78 in which the empire lost the largest territory ever and,
the organizations that represent the foreign control on the economy of the Ottoman Empire like
the Public Debt Administration and etc., were the main determinants of the period. At the same
time the trade of the Ottoman Empire underwent a structural transformation in the 19th century.
The Western countries that had a limited share in the foreign trade of the Ottoman Empire along
with the effects of the Industrial Revolution and in the process of the expansion of the capitalism
to the periphery increased their share via bilateral trade agreements and established a new trade
scheme depending on the exchange of raw materials with manufactured goods. The effects of
the above mentioned processes and eco-political developments on the economic and commercial activities of the ports of Smyrna, Salonica, Trebizond and Beirut that had important shares in the
foreign trade of the Ottoman Empire and the commercial progresses in the aforementioned ports
dependingly will be discussed through the British consul reports in this study. In this way the aim
of the study is to analyze the effects of the developments that took place in this period on the
trade of the Ottoman Empire at the micro scale.
Keywords
Ottoman Empire, 19th Century, Foreign Trade.