KARŞILAŞTIRMALI EDEBİYAT BİLİMİNDE YENİ BİR YAKLAŞIM: VARYASYON KURAMI
(A NEW APPROACH IN COMPARATIVE LITERATURE: THE VARIATION THEORY
)
|
Yazar
|
:
Veysel LİDAR
Hande ALTAR LİDAR
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
21
|
|
Sayfa |
:
298-314
|
|
|
Özet
Karşılaştırmalı edebiyat bilimi özü itibariyle iki ya da daha fazla sayıdaki eseri içerik ve biçim
olarak inceler ve irdelenen metinler arasında benzerlik vefarklılık arar. Karşılaştırmalı edebiyat
bilimi, farklı ulus edebiyatlarından eserlerin incelenmesi doğrultusunda araştırma sahasını
geliştirir ve dünya edebiyatı kavramının içinin doldurulmasına katkıda bulunur.
Söz konusu bu disiplin başta Avrupa ve Amerika olmak üzere pek çok coğrafyada faaliyet
göstermekte ve öne sürülen yeni yaklaşımlarla gelişmektedir. Karşılaştırmalı edebiyat biliminin
önde gelen iki ekolüyse Fransız ve Amerikan ekolleridir. Fransız ekolü, yoğunlukla etki üzerine
eğildiği için “etki araştırmaları” olarak da adlandırılırken, Amerikan ekolü paralellik üzerine
odaklanmasıyla “analoji araştırmaları” olarak nitelendirilmektedir. Söz konusu bu iki ekol,
dünyadaki karşılaştırmalı edebiyat çalışmalarında on yıllardır belirleyici özellikte olmuştur.
Bu makalede ele alınan Varyasyon kuramı ise 2000’li yıllarda Çinli karşılaştırmalı edebiyat bilimci
Shunqing Cao tarafından ortaya atılmıştır. Bu kuram karşılaştırmalı edebiyatın Batı kökenli
ekollerinin, günümüz dünyasındaki çalışmalar için yeterli olmadığı düşüncesiyle oluşturulmuştur.
Çin ekolü olarak da adlandırılan bu yaklaşım, karşılaştırmalı edebiyat çalışmalarında farklılıkları
karşılaştırmanın kuramsal çerçevesini oluşturur ve benzerlikler kadar farklılıkların da önemli
olduğunun altını çizer.
Bu çalışmada, Fransız ve Amerikan ekolleri değerlendirilerek, Varyasyon kuramının bu iki ekole
getirdiği eleştiriler ele alınacaktır. Ayrıca Varyasyon kuramı genel özellikleriyle tanıtılmaya
çalışılacaktır. Çalışmada, kurama yönelik eleştiriler ve önerilerin yanı sıra, Varyasyon kuramının
Türkiye’de yapılacak karşılaştırmalı edebiyat çalışmaları için uygun bir yaklaşım olup
olmadığı da tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Karşılaştırmalı edebiyat, Fransız ekolü, Amerikan ekolü, farklılık, Varyasyon kuramı.
Abstract
Comparative literature basically compares two or more literary texts in terms of context and form
and searches for similarity and variation between the texts. Comparative literary studies develops
its research area with the study of texts from different national literatures and it contributes to the
generalization of the term “Weltliteratur.”
Comparative literature is an active discipline all over the world, especially in Europe and the USA.
The pioneer schools of comparative literature are the French school and the American school.
While the French school is called “influence studies” as it mainly focuses on influence between
national literatures and writers, the American school is called “analogy studies” with its focus onparallel studies. For decades, these two schools are dominant approaches in comparative
literature.
Variation theory, which is the main subject of this research, was put forward by Chinese scholar
Shunqing Cao in 2000s. This theory was formed in accordance with the thought that Western
theories of comparative literature are inadequate for the comparative literary studies of today’s
world. Also called as Chinese school, this approach draws a frame for comparing variation and
emphasizes that variation is important as much as similarity in comparative literature.
In this study, the French school and the American school will be examined together with Variation
Theory’s critique of these schools. Also, the theory will be introduced with its general features.
Besides, it will be questioned whether this theory is suitable for comparative literary studies in
Turkey along with the critique of and suggestions for the theory.
Keywords
Comparative literature, the American school, the French school, variation, Variation Theory.